«Միմինոն» չի ծերանում
Գևորգի Դանելիայի «Միմինո» կինոնկարը անցյալ տարի դարձավ 35 տարեկան, սակայն այսօր էլ կինոսերներն այն հաճույքով դիտում են։ «Комсомольская правда в Армении» թերթում ներկայացված են մանրամասներ կինոնկարի ստեղծման վերաբերյալ, որը հատվածաբար ներկայացնում ենք մեր ընթերցողի ուշադրությանը։ Եվ մեր այս քայլը պատահական չէ. այս կինոնկարի գլխավոր հերոսներից մեկի՝ Գարիկի կերպարը մարմնավորել է հայ լեգենդար դերասան ՄՀԵՐ (ՖՐՈՒՆԶԻԿ) ՄԿՐՏՉՅԱՆԸ։
ՖԻԼՄ` ՈՒՂՂԱԹԻՌԸ ԾԱՌԻՆ ԿԱՊՈՂ ՕԴԱՉՈՒԻ ՄԱՍԻՆ
Ինչպես պատմում է ռեժիսոր ԳԵՈՐԳԻ ԴԱՆԵԼԻԱՆ, գիշերն իր ուղղաթիռը ծառին կապող օդաչուի վերաբերյալ կինոնկար նկարահանելու գաղափարն իրեն հուշել է իր ընկերը սցենարիստ Ռեզո Գաբրաձեն։ Սակայն ռեժիսորը որոշել է կինոնկար նկարահանել գյուղական աղջկա մասին, ով սիրահարված էր ոտանավորներ հորինող եւ շեփորահար օդաչուին։ Սցենարի հեղինակն էլ Վիկտորիա Տոկարեւան էր։
«Մեր սցենարն ընդունեցին, բայց երթ սկսվեց նախապատրաստական շրջանը, - հիշում է ռեժիսորը, – ինձ մոտ եկավ գրող ընկերս՝ Մախսուդ Ւբրահիմովը։ Ես պատմեցի նրան ապագա կինոնկարի սյուժեն։ Մախսուդը հիշեց, որ ես իրեն պատմել եմ օդաչուի մասին, ով ուղղաթիռը կապում էր ծառին, և կարծիք հայտնեց, որ նախկին պատմությունն ավելի հետաքրքիր է։ Մախսուդը գնաց, իսկ ես չքնեցի, մտածում էի։ Եվ հասկացա, որ արդեն չեմ կարող նկարահանել աղջկա եւ շեփորահարի մասին կինոնկարը»։ Հաջորդ օրը Դանելիան զանգում է Թբիլիսի՝ Գաբրաիձեին եւ նրան կանչում Մոսկվա փրկելու իրավիճակը։ Երեքով Դանելիան, Գաբրիաձեն եւ Տոկարեւան գրում են նոր սցենար Միմինոյի (վրացերենից թարգմանաբար նշանակում է բազե) մասին։
Ինչպես կատակում է Դանելիան, նկարահանումներից մեկ շաբաթ առաջ հայտնի էր միայն, որ կինոնկարում լինելու է ուղղաթիռ, շղթա, կողպեք եւ Կիկաբիձեն՝ գլխավոր դերում։
«ԴԱՆԵԼԻԱՆ ՀԱՆՃԱՐԵՂ ՌԵԺԻՍՈՐ է»
Իսկ հիմա լսենք ՎԱԽԹԱՆԳ ԿԻԿԱԲԻՉԵԻՆ։ Երբ նրան հարցրել են, թե հիշո՞ւմ է արդյոք, որ կինոնկարի հոբելյանն է, նա պատասխանել է՝ դուք ինձ հիշեցրիք, ապա հավելել 
- Քանի որ այդքան տարի անց դուք հարցնում եք, ուրեմն կինոնկարն ստացվել է, եւ այն չի ծերանում։ Դանելիան հանճարեղ ռեժիսոր է, ու ես նրան շատ եմ սիրում։ Այն ամեն լավը, ինչը կա կինոնկարում, նրա վաստակն է... Ես ձգտում էի խաղալ այդ հերոսի դերն այնպես, ինչպես ինքս ինձ էի պատկերացնում։ Խաղում էի «թեւերով մարդու»... Ընդհանրապես մենք բոլորս նկարահանումների ընթացքում ինչ-որ բաներ խոսում էինք, ռեպլիկներ էինք մտածում, որովհետեւ Դանելիան դա թայլատրում էր։ Ամեն նկարահանման օհ սկսվում էր ծիծաղով, ուրախ մթնոլորտում։ Մենք չգիտեինք, թե ինչ ենք նկարում։ Թվում էր թե ամեն ինչ շատ անլուրջ է, բայց ստացվեց հակառակը։ Ասվում էր պատմությունը հասարակ է, սակայն Դանելիայի հանճարի շնորհիվ նույնւսկ ստացվեց ոչ թե կատակերգություն, այլ խելացի, փիլիսոփայական կինոնկար այն մասին, թե ինչպես քեզ չկորցնես, այն մասին, որ մարդը պետք է լինի իր տեղում, այնտեղ, որտեղ ծնվել է հայրենիքում։
- Սակայն կինոնկարում Վալիկոն սկսեց թռչել միջազգային ուղերթներում...
- Բայց նա նախընտրեց վերադառնալ հայրենիք յուրայինների մոտ։ Այնտեղ եզրափակիչ մասը կրճատված է։ Մենք այսպես էինք նկարել։ Երբ ուղեկցորդուհին վերջում սկսում է լաց լինել, Վալիկոն հարցնում է. «Ուզո՞ւմ ես՜ ես դուրս գամ ինքնաթիռից»։ Ուղեկցորդուհին պատասխանում է ոչ։ Բայց նա դուրս է գալիս։ Սակայն այդ պահը կրճատել է գերխոհուրդը։ Իմ կարծիքով ճիշտ չի վարվել։ Չէ՞ որ նրա դուրս գալու իմաստն այն է, որ որոշում է վերադառնալ իր ժանգոտ ուղղաթիռի մոտ, իր գյուղը, իր հարազատների մոտ, որտեղ նրան սպասում են, եւ որտեղ նա անհրաժեշտ է։ Դա է իմաստը։ Բոլոր ճանապարհները տուն են տանում...
- Իսկ Դանելիան պատմում էր, որ բոլորը Ձեզ առաջարկում էին խմել իրենց հետ, և դրանից պարզապես փրկության չկար։
- Ոչ, ամեն ինչ նորմալ էր։ Ճիշտ է, մի անգամ հանկարծ դադարեցին առաջարկել։ Ես զարմացա։ Ինձ կարեկցում էին, քանի որ, իբր, Դանելիան պատմել է, որ ինձ խմել չի կարելի, ես «տրիպերով» հիվանդ եմ (ծիծաղում է): Ես հետո այնպես թի ամաչում, որ փողոց չէի ուզում դուրս գալ: Իսկ «տրիպերի» մասին Դանելիան էր հորինել: Բայց իմ այն բացատրությանը, որ նա է հորինել, ոչ բոլորն եին հավատում:
«ԱՅՍՏԵՂ ՉԻ ԿԱՐԵԼԻ։ ԱՅՍՏԵՂ ՀԵՏՔԵՐ ԵՆ»
Մոսկովյան նկարահանումներն ընթանում էին ձմռանը, իսկ հագուստը արտիստները ընտրել էին դեռեւս ամռանը։ Կիկաբիձեն իր համար ընտրել էր անջրանցիկ վերարկու, իսկ Ֆրունզիկ Մկրտչյանը՝ կարճ կիսաբաճկոն։ «Ախր նրանք՝ հերոսները, Կովկասից են, որտեղից նրանց մոտ տաք հագուստները», – բացատրել էին արտիստները։ Սակայն ձմեռը դաժան էր, 35 աստիճան սառնամանիք էր լինում, եւ արտիստները փայտանում էին ցրտից։ Սակայն, հանուն կյանքի ճշմարտության, որոշել էին տաք հագուստ չհագնել։ Եվ նույնիսկ սառնամանիքի ժամանակ Ֆրունզիկը փայլում էր հետաքրքիր մտքերով։ Սցենարի համաձայն Մեծ թատրոնից հետո, երբ Միմինոն եւ Ռուբիկը բակ են մտնում եւ այնտեղ չեն գտնում «ԿամԱԶ»–ը, նրանք դա գտնում են հարեւան բակում, եւ Մկրտչյանի հերոսը ուրախացած պետք է համբուրեր ավտոմեքենան։ Դերասանն առաջարկում է. քանի որ ցուրտ է, շուրթերը պետք է կպչեն երկաթին։ Նա էր մտածել, որ, երբ Միմինոն գնում է ոստիկան կանչելու, Խաչիկյանը մնում է հետքերը պահպանելու։ Եվ երբ մեկը ցանկանում, է բակ մտնել, նա սպառնալով բարձրացնում է սառույցի կտորը եւ ասում. «Ընկե՜ր» որպես եղբոր եմ խնդրում՝ մի՜ մոտենա։ Այստեղ չի կարելի։ Այստեղ հետքեր են»։
Ռուսլան Թաթոյան
«Իրավունք»
07 - 2013